İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Gözde Gündoğdu Meydaneri, doğum sonrası depresyon ile ilgili tüm bilinmesi gerekenleri anlattı.
Doğum Sonrası Depreyonu kısaca nedir? Belirtileri nelerdir?
Doğum sonrası depresyonu, diğer adı ile postpartum depresyon doğum sonrası annenin yaşadığı ani hormonal ve biyolojik değişiklikler ile tetiklenen; çökkünlük hissi, hayattan zevk alamama, hüzün, ağlama atakları, yetersizlik ve değersizlik hissi, sık ve ani duygu değişimleri, kaygı, umutsuzluk, intihar düşünceleri gibi bilişsel ve duygusal belirtilerin yanında uykusuzluk, kilo değişiklikleri gibi fiziksel belirtileri de içerebilen bir tablodur, genelde doğumdan sonraki 3-6 hafta içerisinde gelişebilir.
Doğum hüznü ve doğum sonrası depresyonu aynı mıdır?
Birçok kadında doğum sonrası hüzün, üzüntü, yetersizlik hissi, ağlama atakları gibi bazı duygusal değişiklikler görülebilir. Bu durum genelde doğum sonrası 3. – 5. günler arasında görülüp, kalıcı olmayıp bebek hüznü diye adlandırılır ve postpartum depresyondan farklıdır. Depresif duygudurum 2 haftadan uzun sürer ise postpartum depresyon açısından tetikte olunmalı ve yardım alınmalıdır. Bebek hüznü tüm annelerde görülebilirken doğum sonrası depresyonda annenin sosyal destek eksikliği, kültürel etmenler önem arz eder.
Doğum sonrası depresyonu ne kadar sürer?
Doğum sonrası depresyonu genelde doğumdan sonraki 3 – 6 hafta içerisinde başlayıp tedavi edilmez ise aylar hatta yıllar sürebilir.
Anneler doğum sonrası depresyon ile nasıl başa çıkabilirler?
Sosyal destek ve başta eşin desteği çok önemli olup gerek anneye olan davranışlarda gösterilecek hassasiyet, gerekse annenin tedavi sürecinde de bebeğin bakımının aksamaması konusunda eşlere büyük görevler düşmektedir. Annenin kendi yaş grubundan anne olanlarla konuşması, sorunların paylaşılması, yürüyüş, yüzme gibi egzersizleri kendilerini zorlamadan yapmaları, hayatlarında olan diğer kişilerin kendilerine nasıl daha iyi yardım edebileceklerini söylemesi, sevdiği kişilerle iletişim içerisinde olmaya devam etmesi, sıvı alımına dikkat edilmesi ve fırsat bulunduğunda, bebek uyuduğunda dinlenilmesi bu süreci rahat şekilde atlatmalarına yardımcı olacaktır.
Böyle bir depresyon yaşadığını düşünen anneler hangi durumlarda uzman yardımı almalıdır?
Doğum sonrası depresif belirtilerin ve hüznün çok şiddetli olduğu, kişinin işlevselliğini etkilemeye başladığı, gündelik durumlarla başa çıkamadığını hissettiği, günün çoğunu bu duygudurumunda geçirdiği, kendisi ve bebeğine zarar verme düşünceleri ortaya çıktığı ve 2 haftadan uzun sürdüğü durumda anneler yardım almalıdır.
Doğum sonrası depresyon nasıl tedavi edilir? Depresyon için ilaç kullanırken emziemeye devam edilebilir mi?
Doğum sonrası depresyon psikoterapi ve ilaçlarla tedavi edilebilir. Emzirme sırasında annede ilaçların bebeğine geçebileceğine ve zarar verebileceğine dair kaygılar olabilir, bu bazı annelerde tedaviden kaçınmaya sebep olabilir fakat bazı ilaçlar annenin ve bebeğin yakın takibi ile emzirme döneminde de verilebilir. Annede kendisine, bebeğine ve çevreye zarar verme riski olduğunda hastaneye yatışı yapılarak tedavisi gerekebilir.
Bu depresyon önlenebilir mi? Doğumdan önce teşhis konulabilir mi?
Doğum sonrası depresif ruh hali anne olmanın getirdiği yeni kimlik, artmış sorumluluk, hormonal düzeydeki ani değişiklikler doğum stresi, anne vücudundaki fiziksel değişim, değişen koşullara uymakta güçlük gibi nedenlerle tetiklenebilir fakat bu genellikle geçici olan hüzün tablosunun postpartum depresyona ilerleyeceğini gösteren kesin bir kanıt yoktur. Sosyal desteğin eksik olması, düşük sosyoekonomik koşullarda yaşıyor olmak, ailede başka bir duygudurum bozukluğu öyküsü, annede daha önce geçirilmiş depresif atakların olması riski arttırmaktadır. Bu durum aslında hayatın değişen koşullarına bir uyum süreci olup, birden fazla faktörün bir araya gelmesi ile oluşan bir tablo olduğu için doğumdan önce tanısının konulması pek mümkün değildir, fakat annenin gebeliğinde de depresif ruh halinin ya da duygudurum bozukluğunun olması, gebeliğine karşı ikilemli duygularının olması, istenmeyen gebelikler, çatışmalı evlilikler doğum sonrası depresyonun gelişebileceğine dair risk içeren işaretlerdir.
Doğum sonrası depresyonu olan bir yakınımıza nasıl destek olabiliriz?
Postpartum depresyonu olan yakınımız ile onun beklentilerini açıkça konuşarak ve elimizden geldiğinde ona talep ettiği konularda yardım ederek destek olabiliriz, bazı anneler doğumdan sonraki yoğun ev ziyaretlerinden hoşlanmayabilir, bunun yanında annenin dışarı çıkıp yürüyüş yapma, rahatlama ihtiyacı duyduğu zamanlarda bebek bakımında kendisine yardımcı olunabilir. Annenin bu taleplerini rahatça çevresindeki kişilere iletebileceği ortamı oluşturabilmek dahi anneyi büyük ölçüde rahatlatacaktır.