İdealist Diş Hekimleri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Diş Hekimi Hakan Kızılay ile diş implantı konusında en çok sorulan sorular hakkında konuştuk.

Diş implantı aslında çok eski zamanlardan beri uygulanan bir yöntem. Ancak bu yöntemin butik hale getirilip tüm dünyaya yayılması ise son otuz yılda gerçekleşti.

Son yirmi yılda ise diş implantları altın çağını yaşıyor.

Bu çağda yaşanan yaygınlaşma ile yüksek implant fiyatları çarpıcı bir oranda düştü. Düştü ama bu durum beraberinde birçok sorunun da cevaplanması ihtiyacını doğurdu.

Diş implantı nedir?

Diş implantı bir protezdir. Dişi taklit eden yapay bir cisimdir. Tamamen steril edildikten sonra uygun işlemlerle bu protez çene kemiklerinin içine yerleştirilir. Eskiden, diş veya dişlerin eksikliğinde öne çıkan tedavi yaklaşımı, dişsiz bölgeye dokunmamaya yönelikti. İster sabit/yapıştırmalı diş protezlerinde ister hareketli/çıkarılabilen diş protezlerinde olsun dişsiz bölgeye dokunulmazdı; dişsiz bölgenin en önemli görevi protez için bir yastık olarak kullanılmaktı.

Kim, tüm bu süreci tersine çevirdi?

Bilim insanları bu dişsiz bölgeden yararlanmak için bir türlü geliştirilemeyen “diş implantı” üzerinde çeşitli denemeler yapmaya başladı; İsveçli bilim adamı Per-Ingvar Brånemark 1965 yılında ilk kez bir insana kendi geliştirdiği implantı yerleştirdi ve bu kişi Gösta Larsson ölene kadar; 41 yıl o implantları kullandı. Bu yıl; 2020 modern diş hekimliği implantolojisinin 55.yılı.

İmplant kaç kısımdan meydana gelmektedir?

İmplant protezi temelde iki kısımdan meydana gelir: kemik içindeki kısım ile protezi taşıyan kemik içindeki kısma bağlanan üst parça. Üst kısma yapıştırılan ya da vidalanan protez kısmı olmadan bir diş implantı düşünülemeyeceği için aslında bir diş implantı üç ana bölümden oluşur diyebiliriz:

• Kemik içine yerleştirilen bölüm
• Kemik içine yerleştirilen bölüme vidalanan ağız içinde kalan bölüm
• Ağız içinde kalan bölüme yapıştırılan ya da vidalanan protez bölümü

Diş implant uygulaması nasıl bu kadar yaygınlaştı?

Evet, Brånemark diş hekimliğinde bir devrim yarattı ama bu devrimi sistematikleştiren, bilimsel bir altyapı kazandıran iki önemli konferans var; birisi 1978 Harvard,  diğeri ise 1982 Toronto. Bu iki toplantı sonucunda dünya, İsveçli bilim insanının 1965’ten itibaren takip ettiği hastaları ile ağızlarındaki diş implantları hakkında çarpıcı bilgiler öğrendi. 1990’ların başından itibaren diş implant tedavisi fakültelerin duvarlarını aşıp özel ve kamu diş kliniklerinde uygulanabilir oldu.

İmplant neden etkili bir tedavi seçeneği oldu?

Diş implantları ilk önce dişsiz çenelerde hareketli protezlerle yaşanan birçok uyum sorununu radikal biçimde çözdüğü için çok etkili oldu. Ancak zaman içinde diş eksikliği görülen her bölgede uygulanabilir olması bu tedavi seçeneğini çok daha fazla tercih edilme noktasına taşıdı. İnsanlar eksik bir dişin tedavisinde sağlam dişlerini sabit protez için küçültmek yerine implant yaptırmanın ağız ve diş sağlığı için daha avantajlı olduğunu gördü.

Diş implant uygulamasının bilinen bu avantajlarından başka yararı var mı?

Evet var.

• Dişsiz çene kemiği bölgesinde yaşanan ve kişinin genellikle farkına varmadığı erimeyi durdurması. Çoğumuz bir dişimizi çektirdikten sonra o çekim yerinin eksikliğini uzun süre dert etmeyiz. Oysa o çekim kısmı çene kemiğinde en hızlı eriyen bölge olmaktadır. Sabit veya hareketli protez yaptırmak o bölgedeki erimeye engel olmamaktadır.
• Dişlerin karşılıklı dengeli ve etkili kapanışının bozulmasına engel olmasıdır. İnsan vücudunu yakından inceleyince hayret uyandıran birçok organ, doku ve sistemlerinden birisi de alt ve üst çenelerimiz arasındaki ilişkidir. Kısa sürede telafi edilmediği takdirde, tek bir dişin eksikliği bile çoklu diş eksikliğinde olduğu gibi bu önemli ilişkiyi bozmaktadır.
• Sindirimin ağızda başlayan kısmının verimliliğini artırmasıdır. Etkili çiğneme sindirim ile ilgili her türlü sorunun engellenmesinde büyük katkı sunmaktadır.

Zor mu bu diş implantlarını uygulamak?

Gerçeği söylemek gerekirse ilk yıllarda işlem sırası, süresi, uygulama sonrası takibi gibi aşamalar biraz yıpratıcı olabiliyordu. Ancak özellikle son yirmi yılda tüm implant protokolleri hem kolaylaştırıldı hem hasta hem de doku dostu hale getirildi. Buna en güzel örnek görüntüleme teknik ve teknolojilerinin ilerlemesi sayesinde tedavi planlamasının çok hızlı ve net biçimde yapılmasıdır.

Diş implantı herkese uygulanabilir mi?

Tabi ki uygulanamaz. Buradaki engellerin başında elbette implant yaptırmak isteyen kişinin tıbbi açıdan diş implant uygulamasına izin vermeyecek fiziki hastalıkları gelmektedir. Burada mutlaka hastanın geçirdiği ve taşıdığı hastalıklar sorgulanmalıdır. Bununla yetinmeyip muhakkak surette hastayı takip eden uzmanla da konsültasyon yapılmalıdır. Bizi durduran diğer bir konu ise psikolojik hastalıklardır.

Cerrahi kısım çok zorlayıcı mıdır? (Canım çok yanar mı?)

Toplumda genel olarak diş implantı ile ilgili dönüp dolaşılıp kullanılan temel söz öbeği “çeneye diş vidalamadır.” Ne kadar teknik, akademik ve terminolojik bir konuşma yaparsanız yapın karşınızdaki insanın konumu, bilgisi, titri ne olursa olsun bu kelimeleri ya bu kadar yalın ya da buna en yakın biçimde diş hekimine yönlendirir. Şunu çok açık yüreklilik ile ifade edelim diş implant uygulamasının en az can acıtan kısmı cerrahisidir. İmplant uygulanacak bölge uyuşturulduktan sonra canınız çok özel koşullar meydana gelmezse kesinlikle yanmayacak; cerrahi kısım sizi zorlamayacaktır.

İmplantım hemen takılır mı?

Evet, implantınızın kemik içinde kalan bölümü hemen takılır ancak normal şartlar altında implantınızın üstündeki protez kısmını taşıyacak parça en erken bir ay içinde takılacaktır. Ancak en başta belirttiğimiz gibi günümüzde “anında implant protezi” uygulamaları da söz konusudur. Belli şartlarda geçerli olan bu yöntemde implant kemik içine yerleştirildiği seansta üst kısmı ile protez birlikte uygulanabilmektedir.

İmplant uygulaması çok pahalı mı?

Çok pahalı değil ama pahalı. İlk anda. Sonrasında kazancınız hem maddi hem biyolojik olarak yıllar içinde artacak. Elinize kâğıdı kalemi alıp hesabını yaparsanız bunu çok net anlayacaksınız.

Öncelikle sağlam dişlerinizi koruduğunuzu fark edin: Daha sonra kemiğinizin erimesine engel olduğunuzu. Hemen bunun ardına eksilen dişinizi taklit eden bir proteziniz olduğunu ekleyin. Bu eklenen yapay dişin eğer düzenli ağız bakımı uygularsanız size ikinci bir şans sunduğunu düşünün. Yukarıda saydığımız diğer faydalarını ekledikçe ne kadar kazançlı olduğunuza şaşıracaksınız. Estetik kazanımınızı zaten konuşmuyoruz bile.

İmplantım ömrümün sonuna kadar ağzımda kalır mı?

İsveç’te ilk implant uygulaması yapılan Gösta Larsson’u hatırlayalım. Larsson, 41 yıl implantlarıyla yaşayıp öldü. Ellibeş yıl içinde hem implant üretim kalitesi hem de uygulama teknolojisi çok ilerledi. Ancak bununla beraber aynı sürede ağız hijyenini bozan küresel beslenme alışkanlıkları kazandık. Bu çelişki implantın ağızda kalma süresini etkiliyor; implant yaptıran kişiye daha fazla sorumluluk düştüğünü gösteriyor. En güzel örnek diş implantlarının baş düşmanı olan diyabetin (şeker hastalığının) son elli beş yıl içinde tüm dünyada hayret verici biçimde yükselen oranıdır.

Diş implantları hayatımıza gireli sadece ellibeş sene oluyor ancak görünen bu tedavi seçeneğinin giderek daha da yaygınlaşacağı. Yapmamız gereken daha çok sorgulamak, daha çok öğrenmek.

İmplantın babası Per-Ingvar Brånemark’ın çok sevdiğim bir sözü ile bitirelim:

“Kimse bir bardağın içine atılmış damaklarıyla bu dünyadan ayrılmamalı.”

---