Writer: Yeliz Kutlu Baylan
Date: 02/07/2021
Bebekler dünyaya geldikten sonra, annelerdeki en büyük soru işareti ve gerginliklerden biri bebeğin beslenmesidir. Nasıl beslemeliyim? Neye ihtiyacı var? Acaba yeterli mi? gibi sorulara cevap aranır. Bu konudaki en önemli nokta, bu soruların cevabını bir uzmandan almaktır. Maalesef ki bebeklerin veya emziren annelerin beslenmesi konusunda toplumumuzda birçok yanlış bilgi mevcuttur.
Eğer anne sütü bebek için yeterli miktarda geliyor ise ilk 6 ay bebeğinizin tek ihtiyacı anne sütüdür. Anne sütünün yeterli olup olmadığı bebeğinizin gelişimi takip edilerek, bebeğinizin rutin kontrollerinde doktoru tarafından tespit edilir. Yani “acaba sütüm yetiyor mu?” endişenizi doktorunuza danışarak ve ona güvenerek atlatabilirsiniz. Bebeklere göre değişmekle birlikte ilk 6 ay bebeklerde ayda 600g ile 1000g arasında bir kilo artışı gözlemlenir. Eğer anne sütü yeterliyse bebeğinize su dâhil ek hiçbir gıda vermemeniz önerilir. Anne sütünü arttırmak için anne sıvı tüketimine dikkat etmelidir ve bolca su içmelidir. Toplumumuzda yaygınca bilinenin aksine şekerli şerbetler vücutta süt üretimini arttırmaz. Bundan dolayı şeker tüketim miktarını arttıran gıdalara dikkat edilmelidir. Ayrıca anne beslenmesi de süt kalitesi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bundan dolayı anne tükettiği gıdalara özen göstermelidir. Aynı zamanda karnabahar, soğangiller ve bakliyat gibi gaz yapıcı besinlerin tüketimine de dikkat edilmelidir. Çünkü anne bu besinleri tükettiğinde bebeğe de süt aracılığıyla gaz oluşabilir.
Bebekler genellikle 6. Aydan sonra ek gıdaya geçebilir fakat bazı bebeklerde durum farklı olabilir. 7. Aya kadar ek gıdaya geçişte zorlanabilirler. Bebeğiniz ek gıdaya geçmeye hazır olduğunda bunu bazı davranışlarından anlayabilirsiniz. Örneğin, bebeğiniz başını sabit ve dik tutabilir, dik şekilde mama sandalyesinde oturabiliyor olması gerekir, yiyecekleri dil ile itme refleksi bitmiş olmalı, ellerini ve oyuncaklarını ağzına sokmaya çalışır, etrafındaki insanların yemek yemesiyle ilgilenir ve o da ister, bebeğinize yemek vermeye çalıştığınızda ağzını açar. Bebeğinize besinleri bebek kaşıklarıyla vermeniz önerilir. Eğer bebeğiniz kaşıkla yemekte zorlanıyor ise başlangıçta parmağınızla vererek alıştırabilirsiniz.
İlk 6 aydan sonra yavaş yavaş ek gıdaya geçiş yapılır. Ek gıdaya geçerken temelde her besinin alerji yapıp yapmadığını kontrol amaçlı yavaş yavaş, ufak porsiyonlarla başlayıp ve kontrol amaçlı 3 günde en fazla 1 besin ile tanıştırılmalıdır. Eğer bebeğiniz bir besini yemeyi reddediyor ise belirli aralıkla tekrar denemeniz yararlı olacaktır. Ayrıca unutulmamalıdır ki ek besinlere geçilse dahi bebeğinizin anne sütüne 2 yaşına kadar ihtiyacı vardır. 8. Aya kadar bebeğinizin günlük besin ihtiyacının 4/5 i anne sütünden karşılanmalıdır. Bu yüzden bebeğinizi anne sütüyle beslemeye devam etmeniz gerekir. Anne sütü yeterli değilse bir uzmana danışarak devam sütü verilebilir. 9-12 aylık süreçte ise bebeğinizin günlük besin ihtiyacının yarısını anne sütü diğer yarısını da ek gıdalar oluşturmalıdır.
6. ayda temel olarak verilen besinler yoğurt, meyve suyu ve püresi, pirinç unuyla şekersiz pelte, pekmez, yumurta sarısıdır. Tabi ki bu besinler kontrollü ve yavaş yavaş verilmelidir. Örneğin yumurta sarısı verilirken ilk denemede yumurta sarısının 1/8’i ile başlanır ve ¼, ½ şeklinde haftada bir arttırılır. Meyvelerde ise elma ile başlanması önerilir. Daha sonra armut, şeftali gibi meyvelerle devam edilebilir. Meyveleri püre halinde vermeniz bebeğiniz için daha uygun olacaktır. Çilek gibi alerji yapma olasılığı yüksek olan besinler ilerleyen aylara bırakılmalıdır. Yoğurdu ise anne sütüyle veya doktorunuzun önerdiği devam sütüyle mayalayabilirsiniz.
7. ayda pirinç, pirinç unu, kıyma, bitkisel yağlar, sebze püresi, sebze çorbası gibi besinler eklenir. Yumurta sarısı eğer 6. Ayda alerji yapmadıysa yavaş yavaş tam olarak verilebilir. Sebzelerde kabak ile başlanması önerilir. Daha sonra havuç, patates gibi sebzelerle çeşitlendirilebilir. Bitkisel yağ olarak zeytinyağı kullanılabilir. Fakat zeytinyağının bir ısıl işleme maruz kalmaması önemlidir. Örneğin, sebze çorbasını pişirip ocaktan aldıktan sonra zeytinyağı ilavesi yapılmalıdır.
8. ayda et, tavuk, balık, iyi ezilmiş ev yemekleri, tahıllar beslenmeye eklenebilir. Et, tavuk, balık gibi ürünler iyice pişirilmelidir. Besin değerlerini kaybetmemeleri için az suda haşlama ile pişirilebilir. Tahıllar beslenmeye eklendiğinde glüten alerjisi ortaya çıkabilir. Bu yüzden dikkat edilmeli ve ufak porsiyonlarla, zaman aralıklarına dikkat edilerek verilmelidir. Tahıllardan pirinç ile başlamak en uygunudur.
1 yaş öncesinde verilmemesi gerek gıdalar;
Her yaşta olduğu gibi paketli ürünler, kızartmalar bebeğiniz için de zararlıdır. Bu yüzden bebeğiniz/çocuğunuz paketli ürünlerle ne kadar geç tanışırsa o kadar iyi. Bu yüzden çocuğunuzun atıştırmalıklarını evde kendiniz hazırlayabilirsiniz. Paketli bisküvi, çikolata yerine evde yaptığınız kurabiye veya hazır meyve suyu yerine evde yaptığınız meyve suları çocuğunuz için daha sağlıklı olacaktır.
Eğer bebeğinizin verdiğiniz ürüne bir alerjisi varsa bu genellikle birkaç saat içinde çıkar fakat birkaç günü de bulabilir. Bu yüzden 3 günde 1 yeni besin kuralına uymak önemlidir. Alerji genellikle karın ağrısı, döküntü, ishal, kusma olarak görülür. Bu gibi durumlar gözlendiğinde o yeni verdiğiniz besini keserek doktorunuza danışmanızda fayda vardır. Ayrıca bazı ciddi alerjik reaksiyonlarda hırıltılı solunum, nefes darlığı, dil, dudak ve yüzde şişme de görülebilir. Bu durumlarda derhal 112 aranmalı veya acil servise başvurulmalıdır.
Sebze Çorbası
1 adet orta boy kabak
1 adet orta boy patates
1 adet orta boy havuç
30 g kıyma
400 ml temiz su
2 yemek kaşığı zeytinyağı
Bütün sebzeler iyice yıkanır, soyulur ve doğranır. 400 ml temiz su sebzeler ve 30 gr kıyma temiz bir tencere de pişirilir. Ateşten alındıktan sonra 2 yemek kaşığı zeytinyağ eklenir.
Pirin Unlu Pekmezli Pelte
1 yemek kaşığı pirinç unu
200 ml temiz su
1 tatlı kaşığı pekmez
200 ml temiz suya 1 yemek kaşığı pirinç unu eklenir ve karıştırarak pişirilir. Ateşten aldıktan sonra 1 tatlı kaşığı pekmez ilave edilir.
